Z dniem 18.10.2015 roku weszła w życie aktualizacja przepisów kodeksu cywilnego dotycząca prawa spadkowego. Wspomniana nowelizacja niesie za sobą korzystne zmiany w zakresie dziedziczenia, dlatego warto się im przyjrzeć.
Rozpoczynając od definicji dziedziczenia należy podkreślić, że spadkobiercy dziedziczą po zmarłym nie tylko przysługujące mu prawa, jak np. prawo własności, ale i ciążące na nim obowiązki majątkowe, a więc także długi. Pierwszy krok jaki każdy powinien zrobić będąc powołanym do spadku, to zdecydować czy chce spadek przyjąć, czy odrzucić. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że wyróżnia się dwa odmienne sposoby przyjęcia spadku, mianowicie: proste przyjęcie spadku oraz przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ich rozróżnienie jest o tyle ważne, że w pierwszym przypadku spadek przyjmujemy z pełną odpowiedzialnością za zobowiązania zmarłego, podczas gdy decydując się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nasza odpowiedzialność zostanie ograniczona tylko do wartości przypadającego nam spadku. W tym miejscu sprawy zaczynają się nieco komplikować, bowiem mało kto wie, że aby uchronić się od zaspokojenia wierzycieli spadkodawcy z własnego majątku (tj. albo przez odrzucenie spadku, albo przez jego przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), należy w nieprzekraczalnym terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o powołaniu do spadku złożyć przed sądem lub notariuszem stosowne oświadczenie. Do tej pory, brak wspomnianego oświadczenia był równoznaczny z prostym przyjęciem spadku tj. razem z odpowiedzialnością za zobowiązania zmarłego od chwili przyjęcia spadku. Od października sytuacja taka nie będzie miała już miejsca, bowiem znowelizowane przepisy przewidują, że w razie niezłożenia oświadczenia przez spadkobiercę we wskazanym terminie, milczenie to traktowane będzie jednoznacznie z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Na gruncie znowelizowanych przepisów odpowiedzialność za długi przedstawia się zatem następująco: w przypadku prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia, a jeśli spadek przyjęto z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada jednak, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.
Wprowadzone zmiany powodujące domniemane przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza spowodowały, że ustawodawca postanowił dodać także nowe postanowienia wprowadzając m.in. możliwość sporządzenia spisu inwentarza samodzielnie przed notariuszem. Spadkobierca, który złożył taki wykaz inwentarza spłaca długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem. Nie może jednak zasłaniać się brakiem znajomości wykazu inwentarza złożonego przez innego spadkobiercę, zapisobiorcę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Wskazana powyżej regulacja stanowi istotne novum, bowiem obecnie przygotowanie inwentarza należy do obowiązków komornika sądowego działającego na podstawie postanowienia sądu, co wiąże się z dodatkowymi kosztami ponoszonymi przez spadkobierców.
Autor:
Aleksandra Zemlik
